Het is een lijst waaruit blijkt dat gezocht wordt naar groen volgens de huidige maatschappelijke definitie, binnen de normale (goed beschermde) kaders. Deze partijen waren ook betrokken bij het wijkrijgenkippen initiatief in Amsterdam. De poging krachten te bundelen is natuurlijk goed, maar dan is het niet zo slim als de bundelende partijen geen belang hebben bij meer lokale duurzaamheid, iig niet de kapitaal krachtige. Financiering is nog altijd een probleem en e-Decentraal gaat dat niet oplossen, dat blijkt uit een verslag van een bijeenkomst over financiering. Heel kort samengevat wordt mensen aangeraden een goed businessplan te schijven.
Vraag en atnwoord (met commentaar)
Waarom is financiering moeilijk?
Harm Reitsma (Ener.Coop): “Het wordt steeds moeilijker om lokale initiatieven van de grond te krijgen. Bij banken is het lastig om een financiering te krijgen. Zeker voor projectfinanciering. Is er niet een constructie met een portfolio van projecten mogelijk?”
Huub Keulen: “Je zult toch per project moeten kijken of deze levensvatbaar is of niet. Daar valt of staat een financieringsbeslissing bij.” (levensvatbaar wat betekent dat?)
Wim van den Essenburg (Nuon): “Mijn ervaring met banken is dat je er blijmoedig heen gaat, maar een stuk minder blij weer buitenkomt. Moeten we niet naar een financiering zonder de bank?” (interessant, wordt niet uitgelegd)
Deelnemer Y: ik vraag mij af waarom banken altijd eisen dat een bedrijf winst moet maken. Ik vind dat raar.
Collega deelnemer: natuurlijk moet je dat wel willen, want anders kun je natuurlijk nooit overleven als initiatief. (dit is onjuist, winst is winst na alle kosten, inclusief voorzieningen, dus zonder winst kun je prima overleven)
Wouter Verster (Rabobank): “Problemen lijken niet groter als je een bank bezoekt. Behalve als je niet goed over problemen hebt nagedacht. Daarom kun je altijd bij banken terecht voor richtlijnen waar een initiatief aan moet voldoen. Voor elke vorm van financiering geldt: is het een winstgevend verhaal? Anders beginnen we er niet aan.” (een heldere verklaring dat banken geen bijdrage willen leveren aan de vergroening van de samenleving, want als de kosten gedekt zijn, dus ook de kosten van de lening zou de bank zich verder agnostisch moeten tonen, wat ze echter willen is dat mensen geld uit omloop halen zodat andere schulden moeilijker te betalen worden, dwz winst helpt de banken)
Dorine Putman-Deville (ASN Bank): “Het is nu eenmaal zo dat tien procent van de projecten ergens fout gaat. En of je nu leent van de bank, je achterbuurman of een pensioenfonds, iedereen wil uiteindelijk zijn geld terug. Dus je moet proberen om die risico’s uit te praten. Dat neemt tijd in beslag die banken niet hebben. Er moet dus iets in het leven geroepen worden waar mensen met goede ideeën bij elkaar komen. Een vraagbank. Een netwerk op Linked-in. Belangrijk is dat lokale initiatieven als de donder bij elkaar geraken.” (Dorine heeft nog nooit van de tak van het bankwezen gehoord die ‘risk management’ heet. Of de derivaten tak. Geen tijd, of geen zin?)
Gerben Verschuur (Thermo Bello): “We moeten nadenken hoe we kunnen helpen bij het begeleiden van een idee naar een initiatief. Dat kan door initiatiefnemers bij elkaar te brengen. En banken kunnen een soort pre-toetsing doen. Een soort kweekvijver of lab creëren waar de levensvatbaarheid van een initiatief wordt getest.” (langzamer aan doen helpt niet. Banken willen niet).
Huub Keulen: “Ik vind het een goed idee, maar uiteindelijk moet er een goed businessplan komen.
Wouter Verster (Rabobank) vult aan: “De ondernemer moet wel degene blijven die een project trekt, de bank kan daar geen grote rol in spelen.” (dat gaat bij een hypotheek wel anders, ten miste toen het nog mocht)
Jan Schouw (De Volharding Breda): “Er moet wel onderscheid zijn tussen ondernemers die er full monty voor gaan en burgerinitiatieven. Die laatste groep heeft vooral baat bij een kennisplatform.” (zie greencheck.nl, onafhankelijk en kritisch)
Structurering bedrijf/opstartkosten
Wouter Verster: “Structurering van het bedrijf en documentatie zijn ontzettend belangrijk om de steun van de bank te krijgen. Je gaat met een bank een commitment aan van tien à vijftien jaar. Dan moet alles goed vastliggen.”
Nono Liem (DL Business Consulting): “Wat zijn de belangrijkste kenmerken waar een lokaal nitiatief voor de bank aan moet voldoen?”
Wouter Verster: “Een goed businessplan, vergunningen, voldoende inbreng van eigen vermogen,de juridische structuur moet geregeld zijn, de gebruikte techniek in een project moet bewezen zijn en sterke leveranciers. Je kijkt naar de zwakste schakels in de keten. Hoe minder hoe beter. En kun je voor de zwakke schakels alternatieven aandragen?” (De bank wil een prefect cadeautje)
Deelnemer X: “Hoe zorg je hiervoor? Dat is de grote vraag. Welke middelen moet je als burgerinitiatief benutten en hoe kun je een gemeenschap creëren waar je dergelijke informatie kunt krijgen? Er is nu geen plek waar je aan kunt kloppen om een initiatief tot ontwikkeling te brengen. Er moet een stappenplan of roadmap komen en informatie over financierings- en businessplannen.” (dat helpt misschien, het kost inn ieder geval tijd)
Itske Lulof: “Gerwin Verschuur van Thermo Bello heeft een boekje uitgebracht, waarin stapsgewijs staat hoe je een klein initiatief opstart. Dus hoe je aanloopkosten financiert, welke organisatievorm je kiest, hoe het werkt met aandelen etc. Ik kan me voorstellen dat er iets vergelijksbaars komt, maar dan voor financiering van lokale initiatieven.” (Geweldig!)
Toon Jansen (Stichting Duurzame Wijken): “Veel initiatiefnemers hebben onvoldoende kennis om een businessplan te schrijven. Er moet een netwerk komen voor startende ondernemers. New Venture is een dergelijk netwerk waar grote bedrijven zich vrijwillig en kosteloos inzetten voor startende ondernemers.” (Als een bank een business plan nodig heeft, waarom neemt het dan geen adviseurs in dienst die dat helpen maken? Gaat een vrijwilliger hard werken om een plan te maken waarin staat hoeveel winst de bank zal maken als het ja zegt.)
Jan-Maarten Elias (Unica Ecopower): “Er zijn ook experts in de samenwerking tussen publieke en private partijen. Er zijn heel veel bedrijven die geld willen investeren in duurzame installatie. Wij werken zelf steeds meer samen met coöperaties en gemeentes om samen een duurzaam energiebedrijf op te zetten. Je krijgt daardoor steeds meer knowhow om te kunnen schakelen. We hebben een structuur om zoiets op te zetten.” (interessant)
Itske Lulof: “Het moet mogelijk zijn ervaringen te stroomlijnen in een platform. Welke dingen kom je nu tegen als je iets wilt opzetten? Het creëren van formats, voorbeelden en roadmaps maken het voor een initiatiefnemer eenvoudiger met een goed doordacht plan te komen.” (ja, standaard contracten e.d. is een paar middagen werk)
Harm Reitsma: “Ik heb toch het gevoel dat de banken terugkaatsen. In de zin van: gebruik dat boekje, leer de taal van de bank spreken. Misschien moeten banken zich meer verdiepen in lokale initiatieven.” (en daar schamen ze zich niet eens voor)
Bundeling/samenwerking om financiering te verbeteren
Bundeling van lokale projecten en het verbeteren van de kwaliteit van plannen door standaardisatie maken de kans op financiering groter. e-Lokaal kan hierin een faciliterende rol
spelen.
Deelnemer X: “Als woningcorporatie hebben we altijd verschillende projecten die we kunnen uitvoeren. Het is moeilijk om deze per project te financieren. Bundeling zou voor ons een stuk eenvoudiger zijn.”
Ron de Bruijn (Pura Vida Renewable Energy): “Lokale financiering is toch altijd gebaseerd op lokale vraag en lokaal aanbod. Als je je totale financiering daarop inricht is er ook een mogelijkheid om bouwstenen te maken van lokaal aanbod en lokale vraag. Die haak je dan aan binnen het totale verhaal. Dan krijg je een soort van stap-voor-stapfinanciering. Die stappen zijn ook discreet geformuleerd.”
Deelnemer X: “Voor ons project hebben we alle financiering en vergunningen rond. We hebben al afnemers voor onze elektriciteit en gas. We hebben alleen nog financiering voor werkkapitaal nodig. Maar er is geen bank die ons wil financieren omdat we te klein zijn. Dat is een veelgehoorde klacht.”
Huub Keulen: “Werkkapitaal kan moeilijk zijn, want het betreft maatwerk. Maar banken zijn zeker geïnteresseerd om er tijd en moeite in te steken. Want tien procent van de ondernemers wordt groot en dan verdien je dat als bank dubbel en dwars terug.” (ja, want banken moeten verdienen, let wel op dat ze geen geld hoeven te hebben, dat creeren ze als ze de schuld creeren op basis van een kleine reserve)
Itske Lulof: “Kunnen we dergelijke problemen standaardiseren? Ook problemen op het gebied van businessplannen. Zo wordt het eenvoudiger voor ondernemers zonder track record en wordt het ook voor ons eenvoudiger.”
Giel-Jan Beijen (geen organisatie): “Hierin zou e-Lokaal een faciliterende rol kunnen spelen.”
Jan-Loen van Elburg (Rebelgroup): “Je zou een hoop dingen gezamenlijk kunnen oppakken. Ook op het gebied van ondersteuning. Je kunt dan veel sneller de ervaring van meerdere partijen combineren, waardoor je momentum creëert.” (publiek privaat leid er toe dat privaat, waar meer geld zit, publieke eigendommen uiteindelijk verkoopt aan de hoogste bieder)
Even opletten 1
Martine Groenewegen: “Ik wil graag pleiten voor het oprichten van een soort waarborgfonds voor dit soort projecten waarbij bijvoorbeeld de persoonlijke aansprakelijkheid voor initiatiefnemers beperkt wordt; banken zouden daar aan mee kunnen werken.
Huub Keulen: ik zou daar niet zo direct voor zijn want dat zou in een te vroeg stadium al snel veel geld kunnen kosten. (Echt waar? Waarom dan? Een waarborg fonds kost niks als er niks misgaat, Huub bedoelt misschien dat banken minder winstgevend zullen moeten lenen op basis van de garantie, en dat willen ze niet.)
Even opletten 2
Deelnemer X: “In Denemarken zijn dergelijke projecten tussen bewoners, gemeenten en banken veel beter geregeld. Als een windmolen geplaatst wordt, krijgt een buurtbewoner een aandeel hierin. Met dit aandeel kan de bewoner geld lenen bij de bank als hij dat wil. Moeten in Nederland ook niet meer van dit soort systemen uitgewerkt worden?”
Huub Keulen: ook in Nederland zijn sommige initiatieven, bijvoorbeeld windmolens samen met de banken opgezet als coöperaties. Wanneer geven banken wel een financiering? Dit hangt af van de omvang, het soort project, de ervaringen tot nu toe, of de bank de techniek van het project kent en de garanties van de leveranciers. Misschien maakt een bundeling van kleine(re) initiatieven financiering mogelijk?
(Huub mist hier de crux. een windmolen is een energie bron, en die energie kan vooruit worden verkocht via certificaten. Als deze vrij verhandelbaar zijn dan hebben de projecten geen banken nodig, ware het niet dat prijzen rekening houden met de mogelijkheid van banken om een veelvoud uit te lenen van wat ze aan reseves hebben, ondanks te in 2019 aan te scherpen BIS regels. 10 kWh is ongeveer een Euro voor de consument, dus als een windmolen 10 kWh maakt kan er een Euro in omloop worden gebracht die indirect aan de 10kWh zal worden uitgegeven. De partij die de Euro in omloop kan brengen is de eigenaar van de windmolen, niet de bank!)
Paul Veendrick (Rabobank): “In alle gevallen moet er een ondernemer zijn die aanspreekbaar is als er iets echt fout gaat. Hoe zichtbaarder hoe beter. En het businessplan moet laten zien dat het project rendabel is. We blijven een commerciële instelling.” (was dat maar niet zo, dan hadden we het een stuk makkelijker)
Martine Groenewegen: “Hoe kun je ervoor zorgen dat ondernemers ervaring opdoen? Is coaching een mogelijk rol voor het platform?”
Deelnemer X: “Wellicht een raad van advies.”
Wouter Verster: “Goed idee. Een dergelijk raad kan ingangen creëren.”
Hoe verder
Huub Keulen: de initiatieven verschillen enorm, van heel klein tot groot;we zijn nu op weg, maar een verdiepingsslag zal helpen om samen tot mogelijke oplossingen te komen per groep en de rol van het netwerk/platform in te vullen. Dus voor de geïnteresseerden volgt op korte termijn een vervolgsessie.” (waarom moet er zo nodig een platform komen als niet duidelijk is welke rol groepen er in spelen?)
Itske Lulof: “Ik heb uit de sessies meegenomen dat lokale initiatieven hun eigen vorm kennen. Banken kunnen en moeten een rol spelen om zich hierop in te richten. Bijvoorbeeld door financieringsaanvragen voor kleinere bedragen te standaardiseren en ze daardoor toch te kunnen toekennen of door naar andere vormen van zekerheid te kijken. Bijvoorbeeld naar een hypotheek op privé eigendom van de initiatiefnemers. Dit vereist creativiteit van banken. Ik wil daar graag een bijdrage aan leveren. Dit is iets dat we in de vervolgsessie zeker zullen meenemen.” (het zou interessant zijn als die constructie gedeeld zou kunnen worden, dwwz dat een persoon een (energie installatie) hypotheek neemt maar dat deze door een groep wordt afgelost.)
Martine Groenewegen: “Belangrijke opmerkingen van de bank gingen over de noodzaak van een goed businessplan en dergelijke zaken. Ik miste wel enige input van de banken in de sessie. Techniek is vaak een onbekende voor banken. Dat betekent automatisch lastige financiering.” (hebben banken geen enkele moeite mee als het om grote industrie gaat).
Als dit het patroon is van besprekingen mat ASN en de Rabobank aan tafel dan geeft dat weinig hoop voor wat er met e-Decentraal te bereiken is, anders dan dat veel tijd verloren gaat met gezamelijk bespreken dat finaicieering lastig is.
Duurzame financieringsbank
Er is een zeer eenvoudig oplossing voor duurzame financiering. Een duurzame financierings bank is niet op te richten in de bancaire context, en dat is ook niet nodig. De oplossing is om een nieuwe bank te maken met een andere krediet basis. Hierover binnekort meer.
